نوي ښوونځي ښه وضعیت لري د رنګمالې لپاره د انتظار هیڅ وخت نشته
زه باید یوه میاشت ورسته راغلی وای. بیا د نجونو دوې نوي جوړشوې ښوونځي په سمه ټوګه به رنګ شوي وای او ښایسته به بریښودل. اوس مهال، که صادقانه ووایم دوی د خپلو خړ سمنټو دیوالونو سره بدرنګه بریښي.
خو په افغانستان کې تاسو نه شئ کولای چې انتخابي اوسئ. دلته د ښوونځیو د ودانې ته زیاته اړتیا ده او څومره ژر چې د ودانې جوړول پای ته ورسي، استعمال کیږي. تاسو د رنګمالې لپاره وخت نه لرئ.
منیژه چې څوارلس کالنه ده او د بیشکان کلي په ښوونځي کې زده کوونکي ده وایي چې: “موږ ښه ښوونکي لرو او دلته خوندیتوب احساس کوو”.
بیشکان د تخار ولایت په شمالي سیمه کې موقعیت لري. دغه ښوونځي چې په پسرلي کې پرانیستل شو ۴۸۳ زده کوونکي لري او ۱۶ ښوونکي لري، یوازی مدیر یې نارینه دی. د افغان پیوستن د انګلستان خیرې په مالی مرستې سره، د افغانستان لپاره د سویډن کمیټې د ښوونځیو د ودانې مسوؤلیت په غاړه لري.
منیژه وایي: “موږ په خپل پخواني ښوونځي کې د هلکانو سره یو ځای وو خو مختلفو وختونو درلودل. ډیر ګونې وو او موږ د خیمو لاندې درس لوستل. که باران واوریدل نو ځمکه به لونډ او خړی کیدل او یو شمیر ښوونکي نه غوشتل چه کار ته راشي”.
بیشکان په یو زراعتي سیمه کې موقعیت لري. په ځمکو کې او د غرونو په لمنو کې غنم په لاس ریبل کیږي. دا یوه فقیره سیمه ده او دلته د زده کړو ته لاسرسی د یوه ښې راتلونکې لپاره هیله منځ ته راوړي.
په حقییت کې د امنیتي حالت د هېواد په دې سیمه کې ښه شوي دي. یوکال دمخه، ما دا اجازه نه درلودل چې دلته سفر وکړم. طالبان د بیشکان په لور کې د سړک ټولې سیمې کنترول کول.
بله نوي ښوونځي چې زه لیدنه یې کوم په تخار ولایت کې د ورسج په یوه ښکلي دره کې موقعیت لري. یو کال مخکي کله چې دوي د ښوونځي د بڼست کیندلو پیل کړل زه دلته وم. اوس دا ښوونځي بشپړ شوي دي؛ دوه پوړیزه ودانۍ چې ۵۶۳ نجونې هلته زده کړه کوي.
مخکې له دې، نجونې او هلکان په یوه ښوونځي کې زده کړې کول: په سهار کې نجونو او په غرمې کې هلکان. ټول زده کوونکي اړ وو چې په ټولګې کې د ځایدو په خاطر باید یو له بل سره ډير نږدي کښیني، او ځینې د خیمو لاندې درس لوستل. په نوي ښوونځي کې دوي لاهم له دوې وختونه څخه کار اخلي، خو ځکه چې نجونو او هلکانو په جلا ښوونځيو ته ځي دومره ګوڼې نشته.
د سرښوونکي مرستیال، نقیب الله وایی: “موږ د افغانستان لپاره د سویډن کمیټې او د افغان پیوستون د مرستې څخه منندوی یوو. په یوه میاشت کې د رخصتۍ په ترڅ کې موږ به دا ودانې رنګ کړو. او موږ ډیر هیله مند یوو چې د کاشي د کیږیدلو لپاره پیسې ترلاسه کړو. کله چې کوچنیان د لوڅ سمنټو باندي ګرځي دير دوړو رامنځ ته کیږي.
د اروپايانو په نظر، په افغانستان کې د نجونو او هلکانو ترمنځ سخت جلاوالی یو څه عجیبه ښکاري. په بیشکان کې هم د ښوونځي په شاوخوا کې لوړ دیوالونه د نجونو د ساتنې په خاطر جوړ شوي دي.
منیژه وایي: “په پخوانې ښوونځي کې هلکان کله نا کله ښودل کیدل”.
په افغانستان کې د ښځو او نارینه وو ترمنځ سخت جلاوالی د ټولنې لپاره ګټور بلل کیږي. خو دا کار د ښځو لپاره ډیر ګټور نه دي، ځکه چې دوي په خپلو مسلکي او ټولنیز ژوند کې ډیرمحدود ځاي لاسته راوړي. نور مختلط ښوونځي کولای شي چې د یو بدلون د منځ ته راوړلو ته مرسته ورسوي.
عبدالمالک د ښوونځي سرښوونکي په بیشکان کې وایي چې زه پخپله د هغو ښوونځیو مخالف نه یم چې ښځو او نارینه وو یوځای درس لولي. خو په شاوخوا کلیو کې خلک مختلط ښوونځي نه غواړي، او په داسې حالت کې دوي به خپل نجونو ښوونځي ته نه پریږدي.
عبدالمالک وايي: موږ همدا اوس د هغو نجونو سره ستونزه لرو چې واده کري او د میړه د کورني لخوا دا اجازه نه لري چې ښوونځۍ ته دوام ورکړي.